Επιθετικές συμπεριφορές, κοινωνικές συγκρούσεις, απειλητικές διαθέσεις και βιαιοπραγίες αποτελούν κυρίαρχες τάσεις της εποχής. Ως επιθετικότητα, χαρακτηρίζεται η εχθρική, βλαπτική και καταστρεπτική συμπεριφορά που μπορεί να είναι είτε προσχεδιασμένη είτε παρορμητική.

  Πρόκειται για έναν εκ φύσεως,  ανθρώπινο μηχανισμό άμυνας που εξυπηρετεί στην άμυνα και την επιβίωση σε περιπτώσεις έκθεσης σε κίνδυνο. Από την άλλη, η επιθετική συμπεριφορά, αποτελεί μια εκδοχή συμπεριφοράς που υιοθετείται και εξελίσσεται ανάλογα με τα βιώματα και τις εμπειρίες του κάθε ατόμου. Η ανάπτυξη και εμφάνιση βίαιων και επιθετικών συμπεριφορών, μπορεί να οφείλεται σε μια σειρά παραγόντων που συνήθως μπορεί να συνυπάρχουν και να συμβάλλουν στην ένταση του φαινομένου.

  Οι παράγοντες αυτοί μπορεί να διακρίνονται σε βιολογικούς, ψυχολογικούς και κοινωνικο-πολιτισμικούς. Οι βιολογικοί συνδέονται με γενετικούς παράγοντες καθώς και με κάποιες δυσλειτουργίες ορμονικής φύσεως. Οι ψυχολογικοί εξαρτώνται από την ανατροφή, τον πιθανό βίαιο τρόπο αντιμετώπισης γεγονότων καθώς και τις επιθετικές αντιδράσεις λόγω αυξημένου άγχους.  Οι κοινωνικο-πολιτισμικοί παράγοντες αφορούν την εξωτερική απορριπτική συμπεριφορά από το κοινωνικό περιβάλλον και την εγκατάσταση αρνητικών και απειλητικών συμπεριφορών προς το άτομο. Το αποτέλεσμα αυτών των παραγόντων, είναι οι διαταραχές συμπεριφοράς με έντονο συγκρουσιακό και βίαιο στοιχείο. Συχνά αυτές οι συμπεριφορές προέρχονται από άτομα με ψυχικές διαταραχές, όπως κατάθλιψη, εξαρτήσεις και πάσης φύσεως διαταραχές προσωπικότητας.

  Οι διαταραχές προσωπικότητας, όπως είναι ο αντικοινωνικός – ψυχοπαθητικός τύπος, χαρακτηρίζονται από βίαιες και επιθετικές τάσεις. Αυτά τα άτομα, συνήθως από την παιδική ηλικία, αντιμετωπίζουν το φαινόμενο της ελλειμματικής προσοχής, έλλειψη ενσυναίσθησης, ενσυνειδητότητας και άλλες συναισθηματικές δυσλειτουργίες, γεγονός που δικαιολογεί την αυξημένη ροπή προς τη βία. Επιπλέον, η παρορμητικότητα αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της διαταραγμένης προσωπικότητας.

  Σύμφωνα με τους Buss & Perry, η επιθετικότητα αποτελείται από τέσσερις συνιστώσες: τη σωματική, τη λεκτική, τον θυμό και την εχθρότητα και αυτοί οι παράγοντες συνδέονται άμεσα με την παρορμητικότητα. Συγκεκριμένα, η ψυχοπαθητική διαταραχή, οδηγεί σε υψηλό κίνδυνο απώλειας αυτοελέγχου, τάσεις αυτοτραυματισμού και πρόκληση κάθε είδους συγκρούσεων και συμπλοκών. Ακόμη, αξίζει να σημειωθεί πως η χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών, στην περίπτωση που συνυπάρχει με κάποια ψυχική διαταραχή, συντελεί στην επιθετικότητα οδηγώντας σε πολύ υψηλό επίπεδο επικινδυνότητας.

  Εν κατακλείδι, το κοινωνικό φαινόμενο της βίας και της επιθετικότητας είναι πολυπαραγοντικό και πολύπλοκο όσον αφορά τα βαθύτερα αίτιά του. Ο εγωκεντρισμός, η αντικοινωνικότητα, η απώλεια ελέγχου, ο έντονος και ανεξέλεγκτος θυμός και η παρόρμηση, οδηγούν σε κοινωνικές και βίαιες εντάσεις που είναι δύσκολο να αντιμετωπιστούν. Αυτό όμως  δεν σημαίνει πως είναι και ανέφικτο. Οι σύγχρονες συνθήκες ζωής, οι κοινωνικο-οικονομικές κρίσεις, το φαινόμενο της κατάθλιψης και του έντονου στρες, καθώς και η κατάρρευση των ηθικών αξιών, συμβάλλουν σε ένα κλίμα εκδήλωσης επιθετικών αντιδράσεων και  βιαιοπραγιών. Η ψυχολογική υποστήριξη, με την αναζήτηση των αιτιών και την ενδελεχή αναζήτηση και κατανόηση του εαυτού θα μπορούσε σημαντικά να βελτιώσει  τις καταστρεπτικές συμπεριφορές. Η εξάλειψη των κοινωνικών αυτών φαινομένων απαιτεί  ατομική προσπάθεια ανάληψης ευθυνών, τη καλλιέργεια ενσυναίσθησης και όλων των σημαντικών ηθικών αξιών.

  Αντιγόνη Κολιού Ιστορικός, Σύμβουλος